Nhiều ý kiến cho rằng hiện nay nước mưa không còn sạch để sử dụng, cũng không có bằng chứng khoa học chứng minh uống nước mưa tốt cho sức khỏe hơn. Hãy cùng KPTCHEM tìm hiểu rõ thực hư nhé!
Từ xa xưa, nước mưa đã gắn liền với đời sống của con người. Không chỉ trong sinh hoạt, loại nước từ “trên trời rơi xuống” này còn được dùng để uống và trong nấu ăn, nhiều người còn cho rằng nguồn nước này có vị “ngọt mát” và tốt cho sức khỏe. Đến nay, bên cạnh nước giếng và nước máy, thói quen tích trữ nước mưa để sử dụng vẫn được duy trì trong nhiều gia đình, nhất là ở những khu vực ngoại ô và nông thôn.
Tất nhiên, uống nước mưa không có gì nguy hiểm hay sai trái cả, miễn đó là nước sạch. Bản chất nước mưa là sạch, thậm chí còn có thể chứa ít chất rắn hòa tan, clo và tạp chất hơn cả nước máy. Tuy nhiên, các nhà khoa học tại Đại học Stockholm, dẫn đầu là GS. Ian Cousins, lại cho biết nước mưa hiện không còn an toàn để uống ở bất cứ đâu trên Trái đất. Chính điều này đã gióng lên hồi chuông cảnh báo: liệu nước mưa họ đang sử dụng có thực sự an toàn?
Nước mưa gắn liền với sinh hoạt con người suốt hàng nghìn năm, và thói quen ấy vẫn được duy trì đến ngày nay. Ảnh: South Surrey Plumbing.
Nước mưa có sạch không? Vì sao không nên uống nước mưa trực tiếp?
Trên thực tế, nhiều cộng đồng trên thế giới phụ thuộc vào nước mưa như nguồn nước uống chính của họ. Thế nhưng, không phải tất cả nước mưa đều sạch và an toàn để uống. Một số yếu tố tự nhiên và môi trường có thể nhanh chóng biến nước mưa thành mối nguy hại tiềm ẩn cho sức khỏe.
Dù có vẻ ngoài trong lành nhưng trong nước mưa chứa các axit cacbonic, axit nitric và axit sunfuric, thậm chí vẫn có khả năng chứa vi khuẩn, các chất ô nhiễm và vi sinh vật gây hại (trong lịch sử cũng đã không ít lần xuất hiện các đợt bùng phát dịch bệnh do sử dụng nguồn nước này).
Cụ thể, trong khí quyển, carbon dioxide hòa tan vào nước mưa tạo thành axit cacbonic. Khi xảy ra sấm sét, nitơ trong không khí bị oxy hóa thành các oxit nitơ, sau đó kết hợp với nước tạo thành axit nitơ và axit nitric. Ngoài ra, lưu huỳnh trong không khí (dù chỉ với hàm lượng nhỏ) cũng có thể bị oxy hóa thành oxit lưu huỳnh, rồi tiếp tục hình thành axit sunfurơ và axit sunfuric. Vì vậy, nước mưa có thể chứa một hoặc nhiều loại axit này cùng lúc.
Bên cạnh đó, nghiên cứu mới nhất tại Đại học Stockholm (Thụy Điển) đã tìm thấy hàm lượng hóa chất vĩnh cửu (PFAS) ở mức nguy hiểm có trong nước mưa ở hầu hết mọi nơi trên Trái đất. Các chất này có liên quan đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm ung thư, rối loạn nội tiết tố và rối loạn hệ miễn dịch. Trong đó, axit perfluorooctanoic (PFOA) được xem là hóa chất nguy hiểm gây ung thư trên người.
Ngoài ra, bụi mịn, vi khuẩn và các hạt lơ lửng trong không khí cũng có thể bị cuốn theo nước mưa, khiến chất lượng nước giảm đáng kể. Đặc biệt, những cơn mưa đầu mùa thường nguy hiểm hơn do cuốn theo khí thải công nghiệp, hơi hóa chất và lượng lớn bụi bẩn tích tụ trong không khí trước đó. Về sau, khi không khí đã được “rửa trôi” phần nào, các chất ô nhiễm giảm đi, nhưng tính axit tự nhiên của nước mưa vẫn còn tồn tại. Chính vì những yếu tố này, nước mưa không phù hợp để uống trực tiếp nếu chưa được xử lý đúng cách.
Dù có vẻ ngoài trong lành và sạch sẽ, nhưng nước mưa không còn an toàn để uống. Ảnh: H2O Global News.
Uống nước mưa có lợi cho sức khỏe không?
Có một sự thật là, cho đến hiện nay vẫn chưa có bằng chứng khoa học nào cho thấy nước mưa mang lại lợi ích sức khỏe vượt trội so với nước máy đạt chuẩn dùng cho ăn uống.
Nếu bạn tìm kiếm nhanh trên internet về lợi ích của việc uống nước mưa, bạn sẽ dễ dàng bắt gặp nhiều ý kiến cho rằng đây là lựa chọn “tự nhiên” và tốt cho sức khỏe hơn so với các nguồn nước khác. Tuy nhiên, phần lớn những nhận định này chưa được chứng minh bằng các bằng chứng khoa học đáng tin cậy.
Trên thực tế, uống nước mưa đã được thu gom và xử lý sạch sẽ có thể giúp cơ thể bổ sung nước một cách bình thường, nhưng không có cơ sở khoa học cho thấy nước mưa mang lại lợi ích sức khỏe vượt trội so với các nguồn nước sạch khác, chẳng hạn như nước máy đạt chuẩn hoặc nước lọc.
Một trong những lập luận phổ biến nhất là nước mưa có tính kiềm cao hơn nước máy, từ đó giúp làm tăng độ pH của máu và khiến cơ thể trở nên “kiềm” hơn. Tuy nhiên, quan điểm này không chính xác về mặt sinh lý học. Cả nước uống lẫn thực phẩm hằng ngày không thể làm thay đổi đáng kể pH của máu. Bởi cơ thể con người sở hữu một cơ chế điều hòa rất chặt chẽ để duy trì độ pH máu ở khoảng 7,4. Nhiều chức năng sống quan trọng phụ thuộc vào sự ổn định này, và bất kỳ sự thay đổi đáng kể nào của pH máu thường là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, chứ không phải kết quả của việc ăn uống thông thường. Hơn nữa, nước mưa không phải là nước có tính kiềm. Ngược lại, nó thường hơi có tính axit với độ pH trung bình khoảng 5,0-5,5 và có thể còn axit hơn nếu được thu gom tại những khu vực có mức độ ô nhiễm không khí cao.
Một số tuyên bố khác cho rằng uống nước mưa giúp cải thiện tiêu hóa hoặc hỗ trợ đào thải chất độc hiệu quả hơn. Trên thực tế, đây là lợi ích chung của việc uống đủ nước sạch, chứ không phải đặc tính riêng của nước mưa. Nói cách khác, bất kỳ nguồn nước sạch, an toàn nào cũng mang lại những lợi ích tương tự cho cơ thể.
Vậy, làm cách nào để nước mưa trở nên an toàn hơn để sử dụng?
Mặc dù nước mưa về bản chất khá tinh khiết, nhưng trong điều kiện môi trường hiện nay, việc sử dụng nước mưa chưa qua xử lý vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe. Để nước mưa có thể sử dụng an toàn làm nước uống, điều quan trọng nhất là thu gom, xử lý và bảo quản đúng cách.
Trước hết, nước mưa chỉ thực sự sạch khi được hứng trực tiếp từ bầu trời, chưa tiếp xúc với bất kỳ bề mặt nào khác. Việc hứng nước mưa chảy từ mái nhà, máng xối, cây cối hoặc các công trình xây dựng có thể khiến nước bị nhiễm bụi bẩn, vi khuẩn, kim loại và hóa chất tồn dư. Một lưu ý quan trọng là nên bỏ qua những phút đầu của cơn mưa, vì lúc này các chất ô nhiễm trong không khí bị cuốn xuống nhiều nhất. Nên sử dụng các vật chứa sạch, không gỉ và không mùi như: inox, thủy tinh, nhựa an toàn thực phẩm,… để chứa nước, ở quê tôi thường dùng những chiếc lu đất để hứng nước mưa.
Lúc này, bạn hoàn toàn có thể sử dụng vào mục đích tắm gội hoặc tưới cây, hoặc dùng nắp đậy kín và sử dụng dần, đó cũng được xem là một cách giúp tiết kiệm hóa đơn nước.
Dù không nên uống trực tiếp, nước mưa vẫn có thể được sử dụng vào mục đích sinh hoạt và tưới tiêu. Ảnh: RTE.
Tuy nhiên, nếu muốn dùng để uống hoặc nấu ăn, chúng ta cần phải trải qua nhiều giai đoạn để đảm bảo an toàn. Cụ thể, nước mưa sau khi hứng cần được để yên trong vật chứa khoảng từ 30 phút đến một giờ để các hạt bụi, cặn lớn và tạp chất nặng tự lắng xuống đáy. Khi lấy nước sử dụng, cần nhẹ tay và tránh khuấy động lớp cặn bên dưới.
Tiếp theo, nước mưa nên được lọc để loại bỏ các hạt bụi mịn, phấn hoa, nấm mốc và những mảnh vụn hữu cơ còn sót lại. Việc lọc có thể thực hiện bằng những cách đơn giản như dùng vải sạch nhiều lớp, giấy lọc cà phê hoặc các bình lọc nước gia đình. Tuy nhiên, cần hiểu rằng lọc chỉ giúp cải thiện độ trong và loại bỏ tạp chất, chứ không thể tiêu diệt vi khuẩn hay virus. Vì lý do đó, đun sôi là bước bắt buộc trước khi uống nước mưa. Đun nước đến khi sôi mạnh và duy trì sôi trong ít nhất một phút sẽ giúp tiêu diệt hầu hết vi khuẩn, virus và ký sinh trùng có thể tồn tại trong nước. Ở những khu vực môi trường kém hoặc nghi ngờ ô nhiễm, nên đun sôi lâu hơn để tăng mức độ an toàn. Cần lưu ý rằng đun sôi không loại bỏ được kim loại nặng hay hóa chất hòa tan, vì vậy việc lọc trước khi đun sẽ mang lại hiệu quả cao hơn.
Sau khi đun sôi, nước mưa cần được để nguội tự nhiên và bảo quản trong các vật chứa sạch, có nắp đậy kín. Việc bảo quản không đúng cách có thể khiến nước bị tái nhiễm vi khuẩn từ môi trường hoặc dụng cụ chứa đựng. Nước đã xử lý nên được sử dụng trong vòng 24 giờ ở nhiệt độ thường, hoặc trong 2-3 ngày nếu bảo quản trong tủ lạnh.
Nhìn chung, nếu được thu gom trực tiếp, lọc kỹ, đun sôi đầy đủ và bảo quản đúng cách, nước mưa hoàn toàn có thể trở thành nguồn nước uống an toàn trong những trường hợp cần thiết hoặc sử dụng dự phòng. Tuy nhiên, với trẻ nhỏ, người cao tuổi, phụ nữ mang thai và những người có hệ miễn dịch yếu, nước uống đã được kiểm soát chất lượng chặt chẽ vẫn là lựa chọn ưu tiên cho việc sử dụng lâu dài.
Tóm lại
Mặc dù nước mưa có thể được tích trữ dễ dàng, nhưng không phải lúc nào cũng an toàn để uống trực tiếp. Trong quá trình hình thành, nước mưa có thể nhiễm các chất ô nhiễm, vi khuẩn và ký sinh trùng, gây ảnh hưởng đến sức khỏe nếu không được xử lý đúng cách. Việc lọc, đun sôi và xử lý phù hợp có thể giúp nước mưa an toàn hơn, nhưng chỉ nên sử dụng khi có quy trình thu gom và kiểm soát chất lượng đáng tin cậy. Ngoài ra, dụng cụ chứa đựng nước mưa cần có nắp đậy kín để ngăn muỗi phát triển, gây bệnh sốt xuất huyết nguy hiểm.
Ngoài ra, bạn cũng không nên quá quan tâm đến việc phải uống nước mưa mới tốt cho sức khỏe, vì hiện chưa có bằng chứng khoa học cho điều đó. Vì thế, điều quan trọng nhất vẫn là uống đủ nước sạch mỗi ngày để duy trì sức khỏe và sự cân bằng cho cơ thể.
