Cách ủ phân hữu cơ tại nhà: Hướng dẫn chi tiết cho người mới bắt đầu

Ủ phân là quá trình các vi sinh vật hiếu khí phân hủy sinh học các vật liệu hữu cơ và sản phẩm cuối cùng là phân hữu cơ (compost, phân trộn) - một chất giàu dinh dưỡng tốt cho đất và cây trồng. Quá trình ủ phân hữu cơ (UPHC) tại nhà bằng cách sử dụng thức ăn thừa trong bếp, lá khô, cỏ, lá cây,… được diễn ra liên lục mà không cần bạn phải can thiệp quá nhiều, vi khuẩn và vi sinh vật sẽ làm mọi việc thay bạn.

Hướng dẫn chi tiết cách ủ phân hữu cơ cho người mới bắt đầu

Hãy thực hiện theo đầy đủ các bước dưới đây, bạn sẽ thu được mẻ phân bón tuyệt vời cho khu vườn của mình. Bắt đầu ngay nhé!

Trước khi bắt đầu giữ lại vỏ trái cây, hoặc lấy túi bông cải xanh đã lâu không dùng ra khỏi tủ lạnh, bạn hãy dành thời gian nghiên cứu lại điều kiện hiện tại để quyết định cách ủ phân hữu cơ phù hợp.

1. Ủ compost ngoài trời:

Nếu bạn sống trong một ngôi nhà có sân vườn hoặc sân thượng rộng rãi, ủ phân ngoài trời là giải pháp tuyệt vời dành cho bạn. Bạn có thể lựa chọn giữa cách ủ phân compost nóng (cho tất cả các loại nguyên liệu vào một thùng ủ khép kín) hoặc ủ phân nguội (đổ nguyên liệu thành một đống ở góc vườn). Trong đó, cách ủ trong thùng kín diễn ra nhanh hơn vì nhiệt lượng giữ lại bên trong thùng giúp đẩy nhanh quá trình phân hủy, nhưng đòi hỏi nhiều công sức hơn một chút; ngược lại, quá trình tạo compost ngoài trời có thể diễn ra chậm hơn, nhưng bạn không phải làm gì nhiều ngoài việc chờ đợi.

2. Ủ compost trong nhà:

Nếu bạn đang thuê phòng có ban công nhỏ hoặc không gian hạn chế thì UPHC trong nhà là phương án khả dĩ nhất. Có 2 lựa chọn cho bạn gồm: ủ phân hiếu khí (tương tự phương pháp ủ nóng ở trên) và ủ phân giun (ủ phân với sự trợ giúp của giun đất). Đừng lo lắng, cả hai đều được thực hiện trong thùng ủ khép kín và ít gây bừa bộn nhà cửa.

Bây giờ đến phần thú vị: lựa chọn thùng để ủ phân. Bạn sẽ dễ dàng tìm thấy các thùng ủ phân hữu cơ có kích thước và thiết kế phù hợp với cách ủ được lựa chọn. Giá cho mỗi chiếc thùng không quá cao, quan trọng là sản phẩm chuyên dụng giúp phân ủ nhanh và hạn chế mùi hôi. Ngoài ra, bạn cũng có thể tự tạo ra thùng ủ phân từ thùng xốp, thùng nhựa, pallet gỗ,… có sẵn để tiết kiệm chi phí.

Đối với những người chọn ủ phân trong nhà nhưng lo lắng về mùi, cách tốt nhất là hãy chọn thùng có bộ lọc giúp ngăn mùi tốt hơn.

Ngoài ra, các quá trình phân hủy tự nhiên của vi khuẩn trong đống phân ủ sẽ tạo ra một ít nhiệt và có thể gây ra nguy cơ hỏa hoạn nhỏ. Vì thế, hãy đặt thùng hoặc đống phân ủ ở nơi mà bạn có thể dễ dàng quan sát và có mái che/nắp đậy.

Một mẩu vườn tự ủ compost và dùng phân trộn để cải tạo đất trồng. Ảnh: KPTCHEM.

“Sức khỏe” của thùng ủ phân sẽ được xác định bởi những gì bạn cho vào đó. Vì bài viết này hướng dẫn bạn cách ủ phân hữu cơ từ rác nhà bếp và lá cây nên các thành phần được sử dụng bao gồm sự cân bằng thích hợp của các loại nguyên liệu màu xanh (greens) và màu nâu (browns). Trong đó:

• Greens là nhóm giàu nitơ, bao gồm: vỏ trái cây, rau quả, cỏ, bã cà phê, lá trà, vỏ trứng băm nhỏ, túi trà giấy,…
• Browns là nhóm giàu cacbon, bao gồm: lá khô, thân và cành cây, cùi bắp (lõi ngô), giấy báo vụn, bìa cứng xé nhỏ, mùn cưa, dăm gỗ, rơm, cỏ khô,…

Ngoài ra, có những thứ tuyệt đối không nên cho vào đống phân ủ gồm: thịt, cá, xương, phô mai và các sản phẩm từ sữa, chất béo, dầu, mỡ, chất thải vật nuôi, cát vệ sinh mèo, giấy bóng,… và không cho thực phẩm đã nấu chín vào thùng ủ phân, ngay cả khi chúng có màu xanh hoặc nâu, vì những thứ kể trên có thể thu hút sâu bọ và côn trùng, có mùi hôi và làm gián đoạn quá trình ủ phân tự nhiên.

Bắt đầu đống phân ủ bằng một lớp dày từ 10-15cm gồm các loại cành cây và dăm gỗ. Lớp này sẽ hấp thụ thêm chất lỏng, nâng cao đống phân ủ và cho phép không khí lưu thông ở dưới đáy. Sau đó, xếp lớp các loại nguyên liệu greens và browns xen kẽ nhau (tương tự như món mì Lasagna của Ý). Nếu cần, hãy thêm một ít nước để làm ẩm đống phân ủ.

Khi đã cho toàn bộ nguyên liệu vào thùng, công việc của bạn gần như đã hoàn thành. Tỷ lệ thành phần thích hợp trong đống phân trộn sẽ cung cấp cho vi sinh vật ủ phân lượng cacbon, nitơ, oxy và độ ẩm cần thiết để phân hủy hữu cơ. Các vi khuẩn và vi sinh vật sẽ sớm tạo ra phân compost tuyệt đẹp và mỗi ngày bạn có thể tiếp tục cho thêm các nguyên liệu vào thùng ủ.

Hãy đảm bảo theo dõi thùng ủ/đống ủ thường xuyên để đảm bảo quá trình ủ vẫn diễn ra bình thường. Có thể bổ sung thêm men vi sinh ủ phân compost vào thùng ủ để tăng tốc quá trình phân hủy và hạn chế hình thành mùi khó chịu.

Những lưu ý trong quá trình ủ compost

• Oxy rất cần thiết để vi khuẩn hiếu khí phát triển, vì vậy thùng ủ không nên quá đầy. Định kỳ một vài tuần hãy dùng gậy đảo đống ủ để không khí được lưu thông. Đối với phương pháp ủ nguội, thỉnh thoảng hãy dùng cái ba chĩa hoặc xẻng để xới đống phân ủ để không khí có thể vào. Việc làm này sẽ giúp đẩy nhanh quá trình phân hủy. Nếu phân ủ trông nhớt, có thể là do trong thùng không có đủ oxy.
• Độ ẩm cũng rất quan trọng, một mẻ ủ tốt nên ẩm như miếng bọt biển vắt khô. Nếu trông đống ủ quá khô, có thể bạn đã thêm quá nhiều nguyên liệu nâu, cách xử lý là bổ sung thêm lượng greens, tưới nhẹ bằng bình phun xịt và đảo đều. Nếu trông quá ướt hoặc có mùi hôi, hãy tăng lượng browns và đảo đều.
• Khi ủ phân trong nhà, bạn không nên đặt rác và thức ăn thừa trên nắp thùng ủ, vì như thế sẽ thu hút ruồi giấm và các loại côn trùng gây hại khác.
• Nếu bạn muốn bổ sung thêm nguyên liệu vào thùng ủ, hãy đảm bảo duy trì cân bằng lượng greens - browns theo tỷ lệ ở trên. Ngoài ra, bạn có thể chặt nhỏ các nguyên liệu để đẩy nhanh quá trình phân hủy.

Sau 3-5 tháng, nếu quản lý tốt bạn sẽ thu hoạch được mẻ phân trộn có màu sẫm, tơi xốp, vụn và có mùi như đất tươi. Đây là một chất cải tạo đất có giá trị cải thiện độ tơi của đất, độ thoáng khí, khả năng giữ nước và chứa nhiều chất dinh dưỡng cho cây trồng. Bên cạnh đó, phân compost còn ngăn chặn một số bệnh truyền qua đất.

Sau đây là một số cách sử dụng phân trộn hiệu quả:

• Để làm lớp phủ: rải một lớp dày 5-7,5cm xung quanh cây trồng.
• Để làm phân trà: ngâm một xẻng đầy phân trộn với 15 lít nước trong 2-3 ngày, sau đó dùng chất lỏng trong thùng tưới lên cây.
• Để bón phân cho bãi cỏ: chỉ cần thêm một lớp phân trộn dày 2-5cm vào bãi cỏ, sau đó cào nhẹ ra xung quanh. Theo thời gian, nước mưa sẽ làm ngấm phân trộn vào đất , cung cấp dinh dưỡng cho cỏ trồng.

Vậy là xong! Với hướng dẫn trên đây, mọi người đều có thể dễ dàng ủ phân hữu cơ tại nhà ngay cả khi bạn là người mới bắt đầu. Hãy cùng nhau hướng đến khu vườn xanh của bạn trong tương lai.

Ở bài viết tiếp theo, KPTCHEM sẽ hướng dẫn bạn cách ủ phân giun - một loại phân hữu cơ có sự tham gia của giun đất, giàu dinh dưỡng và rất tốt cho cây trồng. Mời các bạn cùng đón theo dõi!

Cách tiết kiệm nước đơn giản trong gia đình để giảm đáng kể hóa đơn tiền nước

Để xử lý rác thải sinh hoạt tại nhà đúng cách

Ứng dụng của khí Hydro - Năng lượng sạch đột phá cho tương lai

Những việc đơn giản bạn có thể làm để giúp bảo vệ đại dương